بازی اشکنک دارد
 
چکیده
بازی ضروری‌ترین بخش زندگی کودک است . جایگزینی بازی با دوستان و اسباب‌بازی با تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند سبب مشکلات جسمی و آسیب‌های روانی شود. ما فارغ از محتوای این بازی‌ها و برنامه‌های تلویزیونی به برخی از این آسیب‌ها پرداخته‌ایم.
تعداد کلمات1170 زمان مطالعه 6دقیقه
 
  
رضیه برجیان

مقدمه

نگاهش که می‌کنی گویی با یک کودک طرف هستی. دستانی کوچک، چشم‌های ریز، صدای نازک، قدی کوتاه و لحنی که نشان می‌دهد هنوز زبانش مسیر سخن گفتن را از بر نشده است. اگر کاری نکند و یکجا بنشیند، همان کودک تودل برو است که وقتی لبخند می‌زند، احساس می‌کنی با هر لحظه لبخندش می‌شود یک روز شادی کرد؛ اما وقتی همنشین و هم‌سخنت می‌شود، ورق برمی‌گردد. دیگر در مقابلت یک کودک نمی‌بینی. کسی را می‌بینی که از بزرگی فقط قد و قامتش را ندارد. چیزهایی می‌داند که بزرگ‌ترها وقتی کوچک بودند حتی از ذهنشان هم عبور نمی‌کرد. به‌قدری در بازی‌هایی که هدیه پدر و مادرش بوده نقش‌های جور و ناجور دیده و به‌اندازه‌ای خیالات هپروتی به جانش تزریق‌شده که دیگر صفای دوران کودکی را ندارد.[1] این حکایت تنها حکایت بازی‌های رایانه‌ای و... نیست که با شدتی کمتر حکایت خیلی از برنامه‌های تلویزیونی است که کودکانمان در کنار ما تماشا می‌کنند.
 
بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های تلویزیونی دو راه ساده و مؤثر برای سرگرم شدن کودکان و نوجوانان این مرزوبوم هستند. راه‌هایی که قدری ریشه در تحول شکل زندگی ما و قدری نیز ریشه در تحول نوع نگاه ما دارند. ما فکر می‌کنیم وقتی فرزندمان در کنار ماست حتی اگر غرق تماشای تلویزیون باشد، در کنار خودمان است و در امنیت کامل، برخلاف وقتی‌که در خانه همسایه یا حیاط مجتمع مسکونی است.
 
ما منکر خطراتی نیستیم که در بیرون خانه فرزندانمان را تهدید می‌کند؛ اما در برابر خطراتی که آن‌ها را در کنار ما آنگاه‌که غرق در فضای مجازی‌اند، تهدید می‌کند کوریم و کر. درنتیجه تمام این آسیب‌های قطعی را به جان می‌خریم تا تن به آسیب‌های احتمالی نداده باشیم.
 
آسیب‌های احتمالی‌ای که با قدری تدبیر و برنامه‌ریزی می‌توان آن‌ها را کم و کمتر کرد. اگر هنگام انتخاب خانه همان‌قدر که به نمای خانه اهمیت می‌دهیم به همسایگان آن اهمیت بدهیم. این در گروی این است که باور کنیم این راه برای سرگرم شدن کم‌هزینه‌ترین راه نیست؛ که پرهزینه‌ترین سرگرمی‌ها امروز بازی‌های رایانه‌ای و تلویزیون است؛ گرچه این هزینه زیاد خودش را در زمان زیادی تحمیل می‌کند. در این مقاله ما به برخی از آسیب‌های جسمی ناشی از این سرگرمی‌ها فارغ از آسیب‌های رفتاری ناشی از محتوای آن خواهیم پرداخت.
 

مشکلات ناشی از کم‌تحرکی

یکی از مشکلات شایع نتیجه این نوع سرگرمی‌ها تبعات ناشی از کم‌تحرکی است. چیزی که در نگاه اول لبخند را بر لبان خیلی از پدر و مادرها می‌نشاند. تبعات منفی کم‌تحرکی به حدی است که محققان مضرات آن را برای سلامتی بیشتر از مصرف سیگار می‌دانند. محققان کالج قلب و عروق امریکا با بررسی‌هایی که به عمل آوردند به این نتیجه رسیدند که به ازای هر یک ساعت نشستن دو ساعت از طول عمر انسان کم می‌شود. بر اساس گزارش این پژوهشگران افزایش احتمال ابتلا به بیماری قلبی چاقی، دیابت از تبعات کم‌تحرکی است.[2]

البته چاقی خود مادر بسیاری از دردهاست مثل ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی، ابتلا به سرطان، روده بزرگ و کلیه، ابتلا به آرتروز، سنگ کیسه صفرا، آسم، آب‌مروارید و... .
نشستن طولانی‌مدت باعث افزایش فشارخون و کلسترول می‌شود. این دو عامل خطر بروز حمله قلبی را بالا می‌برد. در حالتی که فرد تحرک کمتری دارد بدن برای حفظ ضربان قلب باید فشار بیشتری به رگ‌ها وارد کند. این فشار سبب فشرده شدن چربی به دیواره‌های رگ‌ها و سفت شدن آن‌ها می‌شود. این امر می‌تواند خطر حمله قلبی را بالا ببرد.
یکی از مشکلات شایع نتیجه این نوع سرگرمی‌ها تبعات ناشی از کم‌تحرکی است. چیزی که در نگاه اول لبخند را بر لبان خیلی از پدر و مادرها می‌نشاند. 
یکی دیگر از عوارض کم تحرکی، از دست دادن مواد معدنی استخوان‌ها و کاهش توده استخوانی است. نشستن بیش‌ازحد سبب محدود شدن جریان خون به مغز می‌شود. این کاهش جریان خون می‌توان سبب عدم تمرکز گردد .

کم‌تحرکی ستون فقرات، باعث انعطاف‌پذیری کمتر آن می‌شود و زمینه آسیب‌دیدگی ستون مهره‌ها را بر اثر فعالیت‌های روزانه ساده‌ای مثل بستن بند کفش فراهم می‌کند. دیسک بین مهره‌ای ماده‌ای نرم است که نشستن طولانی‌مدت باعث می‌شود آسیب ببیند. حرکت‌های ناگهانی، احتمال دیسک کمر را بالا می‌برد و باعث درد و سفتی عضله می‌شود.[3] تحقیقات نشان داده است به ازای هریک ساعتی که کودکان صرف بازی کردن با رایانه می‌کنند احتمال ابتلای آنان به دردهای مفصلی 50 درصد افزایش می‌یابد.[4]

این‌ها صرفاً برخی از آسیب‌های جسمی ناشی از سرگرمی‌های مدرن است. سرگرمی‌هایی که بیش از آنکه به رشد فکری و ذهنی فرزندانمان کمک کنند، آن‌ها را به کسالت عادت می‌دهند تا فردا هر فعالیت بدنی ساده برای آنان کاری سنگین و طاقت‌فرسا به شمار آید.
 

افزایش استرس و تبعات آن

استرس یا فشارهای روانی معادل قرن بیستمی طاعون است استرس می‌تواند باعث واکنش‌های جسمانی و بیماری‌های جسمی گردد. استرس عامل بروز پرخاشجویی‌های غیرمنتظره و بحث‌های دور از انتظار بر سر مسائل ناچیز است[5] استرس همچنین می‌تواند منجر به اضطراب و گوشه‌گیری گردد.[6] استرس و هیجانی که در تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای امروز شاهد آن هستیم می‌تواند باعث افزایش فشار خون و تبعات منفی آن بر سلامت افراد شود. افزایش استرس و هیجان یکی از ابزارهای موردعلاقه طراحان بازی‌ها و تهیه‌کننده‌های برنامه‌های تلویزیونی است، افزایش استرس و هیجان یعنی جاذبه بیشتر؛ یعنی میخکوب شدن مخاطب و تعقیب کردن برنامه توسط او تا آخر و این یعنی سود بیشتر برای طراحان و تهیه‌کنندگان و آسیب بیشتر برای مخاطبان. کافی است چند تا فیلم قدیمی مال 30 سال پیش را پیدا کنید و آن را تماشا کنید و با آنچه امروز تولید می‌شود مقایسه کنید؛ خواهید دید در تمام دنیا طراحان و تهیه‌کنندگان با سرعت زیادی به سمت تزریق هیجان بیش‌ازحد به مخاطبان برای مسائل ساده رفته‌اند. عادت به هیجان‌زده شدن در قبال مسائل ساده و روزمره یعنی کاهش قدرت تفکر و تحلیل در فرزندانمان و کاهش قدرت مدیریت و سازگاری آن‌ها با مسائل.

این در حالی است که بازی با اسباب‌بازی می‌تواند سبب تخلیه هیجانی کودک شود و انرژی سرکوب‌شده او را به نحو صحیحی آزاد می‌کند. بازی به کودک فرصت می‌دهد تا احساسات خود را به شکل پذیرفتنی بیان کند.[7] نباید فراموش کرد که کودکانمان در تعامل و بازی با هم سن و سالان شان است که اجتماعی شدن را می آموزند. می آموزند که چگونه به خواسته ها و احساسات دیگران احترام بگذارند و چگونه به خواسته های خویش از رهگذر تعامل با دیگران دست یابند.
 

و در پایان...

بازی مهم ترین عامل تسهیل کننده رشد و بالندگی در صحنه حیات کودک است و اسباب بازی ابزار فراخوان کودک به این پهنه از گلستان حیات. جایگزین  کردن بازی سازنده با بازی های به ظاهر بی دردسر رایانه ای چیزی جز جایگزینی آسیب های جسمی و روحی با سرزندگی و نشاط در کودک ما نیست.

پی نوشت
[1]. بازی روی ابر خیال و کودکی‌های روبه‌زوال، ص 11-12.
[2] ارتش رایانه‌ای و نوازش تازیانه‌ای، ص 25-26.
[3] http://www.hamshahrionline.ir/news/393815
[4] پایگاه خبری تحلیلی خبر آنلاین 27 مهر 1388.
[5] مجله علمی پژوهشی علوم انسانی مقاله مدیریت استرس مترجم: فرهی، برزو؛ بهار 1374 - شماره 13، ص 59.
[6] مدیریت مهارت‌های استرس در نوجوانان، نشریه پیوند، مترجم: سعیدی، علی؛ آذر 1387 - شماره 350، ص 32.
[7] راهنمای انتخاب اسباب‌بازی با تأکید بر روان‌شناسی بازی، محمدرضا مطهری، ص 22.

منابع
عباسی ولدی، محسن،من دیگر ما:مهارتهای تربیت فرزند در دنیای امروز، بازی روی ابر خیال و کودکی‌های روبه‌زوال، آیین فطرت.
عباسی ولدی، محسن،من دیگر ما:مهارتهای تربیت فرزند در دنیای امروز، ارتش رایانه‌ای و نوازش تازیانه‌ای ، آیین فطرت.
مجله علمی پژوهشی علوم انسانی مقاله مدیریت استرس مترجم: فرهی، برزو؛ بهار 1374 - شماره 13، ص 59.
مدیریت مهارت‌های استرس در نوجوانان، نشریه پیوند، مترجم: سعیدی، علی؛ آذر 1387 - شماره 350، ص 32.
راهنمای انتخاب اسباب‌بازی با تأکید بر روان‌شناسی بازی، محمدرضا مطهری، نشر البرز، چاپ چهارم، ص 22.
پایگاه خبری تحلیلی خبر آنلاین .
http://www.hamshahrionline.ir/news